De Pritzker Prize, die wereldwijd beschouwd wordt als de Nobelprijs voor architectuur, gaat dit jaar voor het eerst naar een Afrikaanse architect. De Burkinese architect Diébédo Francis Kéré, die al in de jaren ’80 naar Duitsland verhuisde, wordt gelauwerd voor zijn sociaal engagement, zijn visie op duurzaamheid en consumptie en de inspirerende en verbindende manier waarop hij waardecreatie en schaarsheid van middelen met elkaar verenigt.
“Het is niet omdat je rijk bent dat je materiaal moet verspillen”, aldus Kéré. “Het is niet omdat je arm bent dat je niet mag proberen om kwaliteit te creëren. Iedereen verdient een zekere vorm van luxe en comfort. We zijn onderling met elkaar verbonden, en zorgen om klimaat, democratie en schaarste zijn kwesties die ons allemaal aangaan.”
Van Burkina Faso naar Duitsland
Francis Kéré weet overigens als geen ander hoe het is om met schaarste om te gaan. Hij werd geboren in Gando, een klein dorp in het arme Burkina Faso.
(foto: Lars Borges)
Als oudste zoon van het dorpshoofd werd hij uitverkoren om naar school te gaan, maar die was er in het dorp niet. Dus trok hij op zijn zevende naar een school in Tenkodogo, zo’n 15 kilometer verderop. Het is daar, in een klein, bloedheet cementen klaslokaaltje, dat hij zichzelf beloofde om ooit voor een betere school te zorgen.
Rond zijn 20ste trok hij naar Duitsland om er een opleiding tot timmerman te volgen, maar zijn leven nam een drastische wending. Hij verdiepte zich in het ontwerpen van gebouwen en kreeg een studiebeurs voor de Technische Universiteit van Berlijn. Hij besloot meteen om zijn kennis en kunde in te zetten om een school te bouwen in zijn geboortedorp. In 2001 bouwde hij met zijn vroegere dorpsgenoten de Gando Primary School. Het werd de eerste kiem voor een succesvolle en sociaal geëngageerde carrière. In 2004 bezorgde het project in zijn geboortedorp hem een eerste award en een jaar later opende hij zijn eigen architectenbureau in Berlijn. “Ik beschouw mijn werk als een plicht jegens de gemeenschap”, zo zegt hij zelf. “Maar iedereen kan de tijd nemen om te onderzoeken wat je kunt doen met de dingen die er zijn. Iedereen kan de kwaliteit creëren die we nodig hebben om het leven van mensen te verbeteren.”
Verbindende projecten over heel de wereld
Vanuit zijn eigen bureau begon hij met de ontwikkeling van meer lagere en middelbare scholen, en ziekenhuizen. Niet enkel in zijn thuisland, maar ook in onder meer Kenia en Oeganda. Zijn werk veroorzaakte een kettingreactie: niet alleen kwam er meer en beter onderwijs en ziekenzorg, het creëerde ook meer werkgelegenheid. Doorheen de jaren kwam er naast zijn werk in zwart Afrika ook ruimte voor prestigieuze projecten in Europa en Amerika. In Londen bouwde hij het Serpentine Pavillion in Kensington Gardens en in 2012 werkte hij samen met onder meer Shigeru Ban (ook een winnaar van de Pritzker Prize) aan de renovatie van het Rode Kruismuseum in het Zwitserse Genève.
(foto: Francis Kéré)
De jury van de Pritzker Prize looft hem echter voornamelijk voor zijn enthousiasme en de manier waarop hij architectuur gebruikt om mensen met elkaar te verbinden. “In een wereld die voortdurend verandert en die van de ene crisis in de andere rolt, herinnert Kéré ons aan wat echt belangrijk is: mensen bij elkaar brengen. Met zijn architectuur creëert hij verhalen waarin hele communities zich verenigen. Trotse verhalen vol mededogen, waarin mensen zich thuisvoelen en waarin ze vreugde en geluk vinden.”
Francis Kéré is behalve architect ook gasthoogleraar aan de Harvard University Graduate School of Design en aan de prestigieuze Yale School of Architecture. Sinds 2017 doceert hij Architectural Design and Participation aan de Technische Universität München.
