Met Palazzo Verde heeft Stefano Boeri, die wereldberoemd werd met zijn Bosco Verticale in Milaan, zijn eerste Belgische ontwerp neergezet. Een eervolle primeur die Nieuw Zuid toekwam. Het gebouw draagt overduidelijk zijn handelsmerk: een uitgepuurde, tijdloze architectuur met bomen en planten die als het ware uitwaaieren over de trapsgewijze gevels. Een verticaal stadsbos, dat zorgt voor meer groen in de stad en een grotere levenskwaliteit voor de bewoners. Wij interviewden de meester himself.
Uw bekendste projecten zijn de verticale bossen zoals Bosco Verticale in Milaan en Forest City in China, die overal navolging krijgen. Waar komt uw fascinatie voor groen vandaan?
“Ik heb geen fascinatie voor groen an sich. Meer een obsessie voor bomen. Ik ben altijd gefascineerd en beïnvloed geweest door bomen, al van kindsbeen af. Ik zie bomen als individuen, met een eigen evolutie en intelligentie. Ze zijn allemaal anders. Op mijn twaalfde las ik een boek van Italo Calvino. Het verhaal van een jonge baron die zijn familie achterliet om in een boom te gaan wonen. Dat verhaal is een sterke inspiratie geweest.”
“Hoe meer we de natuur kunnen incorporeren in onze steden, hoe meer we het hoofd kunnen bieden aan de klimaatverandering.”
“Ook het werk van de Duitse kunstenaar Joseph Beuys heeft me sterk geïnspireerd. Ken je zijn ambitieuze project 7000 Oaks, dat hij in 1982 presenteerde op Documenta 7? Daar zit een symboliek achter die me heel sterk geïnspireerd heeft: de metamorfose van mineraal naar natuur. Hoe kunnen we onze stedelijke omgeving demineraliseren? Het is vandaag de dag een brandend actueel thema.”
“Weet je dat steden verantwoordelijk zijn voor 70 tot 75 % van de CO2 in onze atmosfeer? Bomen en planten kunnen tot 40 % van die CO2 absorberen. Hoe meer we de natuur dus kunnen incorporeren in onze steden, hoe meer we het hoofd kunnen bieden aan de klimaatverandering. Denk maar aan de voordelen: betere luchtkwaliteit, minder energieverbruik, betere biodiversiteit in de steden. En, niet onbelangrijk, een groene omgeving vergroot het geluksgevoel bij de mensen die er wonen. Al die voordelen maken dat de idee van urban forests heel hedendaags is. Wat zeg ik, het is cruciaal voor de komende jaren. Overal ter wereld wordt er nagedacht over hoe we steden groener kunnen maken.”
Wat trok u aan in het project op Nieuw Zuid?
“Voor mij persoonlijk is Nieuw Zuid een speciaal project. Ik ben heel blij dat ik een ontwerp heb mogen maken binnen de krijtlijnen van het masterplan van Studio Secchi-Vigano. Bernardo Secchi is altijd mijn mentor geweest. Ik heb mijn doctoraatsgraad bij hem behaald in Venetië en bij verschillende van de eerste masterplannen die hij heeft uitgetekend, heb ik geassisteerd. Ik heb zo veel van hem geleerd. Hij heeft me geholpen om mijn eigen orginele visie te ontwikkelen. Hij was mijn maestro. ”
“Bernardo Secchi heeft me geholpen om mijn eigen orginele visie te ontwikkelen. Hij was mijn maestro.”
“Ook Paola waardeer ik enorm. Ze is een fantastische architecte en ze heeft een heel goed idee van hoe een stadsontwerp eruit moet zien. Weet je, in de jaren ’90 en het begin van de jaren 2000 zag je in steden plots een ontploffing van stijlen en invloeden. Dat kwam de stad niet ten goede, want die verloor haar eenheid en haar structuur. Vandaag merk je dat steden dat proberen te herstellen door opnieuw duidelijke regels en een duidelijk visie te hanteren. Nieuw Zuid is daarvan een mooi voorbeeld: een nieuw stadsdeel dat volgens duidelijke regels wordt uitgebouwd, maar binnen die regels is er ruimte voor architecturale vrijheid. Dat maakt het, los van mijn emotionele band met Bernardo Secchi, een mooie uitdaging.”
Wat wilde u creëren met uw ontwerp in Nieuw Zuid?
“We voelden dat het op deze plek in Nieuw Zuid essentieel was om de openheid van het gebouw te benadrukken. Daarom kozen we voor een klein en levendig ontwerp in L-vorm. Daarnaast wilden we de natuur incorporeren in het ontwerp. Door de L-vorm heeft het gebouw drie grote gemeenschappelijke daktuinen: op de derde, de zesde en de zevende verdieping. In zekere zin zijn alle appartementen verbonden met groen. ”
“Je moet je bewust zijn van wat er rondom je gebeurt om iets te kunnen creëren dat op de juiste manier anders is.”
“Met het vele groen op en rond het gebouw wilde ik een ontwerp maken dat anders is dan dat van de gebouwen errond. Tegelijkertijd wilde ik dat mijn ontwerp wel coherent is met de andere designs. Continuïteit is de beste manier om de context van de buurt te respecteren. Je moet je bewust zijn van wat er rondom je gebeurt om iets te kunnen creëren dat op de juiste manier anders is. Streven naar harmonie is volgens mij nooit de goede aanpak.”
“Dat is volgens mij goed gelukt. Kijk maar naar de wisselwerking tussen de vele loggia’s en het lichte framework in de gevels. Dat zorgt onder impuls van het zonlicht voor een subtiele vibratie die mee-evolueert met het weer en de seizoenen. Prachtig, toch?”
Hoe zorgt u in een ontwerp zo veel bomen en planten voor een optimale woonkwaliteit? Moeten bewoners niet bang zijn voor omwaaiende bomen?
“Bij het ontwikkelen van de Bosco Verticale in Milaan hebben we heel nauw samengewerkt met botanisten, structurele ingenieurs en specialisten. Meer dan vijf maanden zijn we bezig geweest met bestuderen en anticiperen van problemen die in de toekomst zouden kunnen ontstaan met de meer dan 20.000 planten. We hebben de juiste plantensoorten en boomsoorten geselecteerd voor de gebouwen en rekening gehouden met luchtvochtigheid, lichtinval, wind.”
“We hebben uitvoerig bestudeerd hoe de planten die we gebruiken, zich in verschillende weersituaties zullen gedragen.”
“Hetzelfde hebben we hier in Antwerpen gedaan. In nauwe samenwerking met Laura Gatti hebben we de juiste bomen en planten geselecteerd voor dit specifieke gebouw en we hebben uitvoerig bestudeerd hoe die planten zich in verschillende weersituaties zullen gedragen. Dankzij de efficiënte inplanting zal je hier van omvallende bomen of afbrekende takken absoluut geen last hebben. Een vallend blad hier en daar kan je niet vermijden. Dat is de natuur. Die is oncontroleerbaar en onvoorspelbaar. Daar hou ik wel van.
“We hebben er alles aan gedaan om de leefbaarheid en de woonkwaliteit te optimaliseren. In Palazzo Verde vind je alleen maar doorzonappartementen met veel natuurlijk licht. De connectie met de natuur is overal duidelijk aanwezig. Je hebt de groene daktuinen en het prachtige uitzicht op het intieme groene binnenplein. Ik denk dat we er goed in geslaagd zijn om een levendige plek te creëren waar je middenin een hippe en moderne stad woont, maar toch een ongeëvenaarde band met de natuur behoudt.”
